EHNE-Bizkaiak Eusko Jaurlaritzaren «EAEko haragitarako behi-azienda» dokumentuari egindako hausnarketak
EHNE-Bizkaiak Eusko Jaurlaritzaren «EAEko haragitarako behi-azienda» dokumentuari egindako hausnarketak
Eusko Jaurlaritzak eta Hazik egindako eta aurkeztutako «Haragitarako behi-azienda EAEn» dokumentuan (2015eko urria) jorratzen den proiektua, bertan adierazten denez, «Euskadiko haragitarako behi-azienden azpisektorea integratzeko eta biziberritzeko merkatu-aukerak eta koiuntura aprobetxatzeko» sortu da.
Sektoreko eragileekin kontrastatzeko fasean dagoen proiektu bat da, eta 2016an ezarri nahi dira haren neurriak edo lan-ildoak.
EHNE-Bizkaiaren ustez, egia da moda bat baino zerbait gehiago dagoela euskal herritarrek tokiko produktuak kontsumitzeari dagokionez. Bada substratu sakonago bat, eta paradigma-aldaketa baten aurrean gaude gai honetan. Herrialdearen produktua sustatzea positiboa eta beharrezkoa da berez, baina horrek ez du soilik gutxi batzuengan eragin positiboa izan behar.
EHNE-Bizkaiak 2014ko udan adierazi zuen, Euskal Okelaren sustapena eta merkaturatzea bultzatzeko banaketarekin lankidetza-hitzarmenak sinatu zirela eta, txahalak gizentzeari eragingo dion kontzentrazio-prozesu bat abian jartzeko arriskua zegoela.
Prozesu horrek hiltegiei eta merkaturatzaileei ere eragingo ziela adierazi zen. Azken batean, «Euskal Okela» bezalako monopolio eta tresna publiko bat sortzen ari da, bere helburu nagusien artean EAEko haragi-ekoizleen lana defendatzea duena, eta horretan lagundu dezake.
ESNETARAKO BEHIAREN PAPERA
1.000 txahal baino gehiago har ditzakeen gizendegi bat martxan jartzea da gertatzen ari denaren adibidea. Eusko Jaurlaritzak eta Hazik adierazi dutenez, «hau ez da nahi den sektorearen garapen-eredua». Baina haragitarako behien azpisektorea Euskal Okela markaren ikuspegitik eta, batez ere, egungo egoeran biziberritzeko apustua egitea garapen eredu zehatz bat babestea da. Kontuan izan behar da gaur egun, emandako datuen arabera, EAEn jaio eta hazitako kanalen % 66 ez direla Euskal Okelakoak. Diagnostiko sektorialean, nabarmentzekoa da ez direla kontuan hartzen esnetarako behien kopurua (20.556) eta esnetarako ustiategi askok haragi-ekoizpenean izan dezaketen eta izan behar duten papera. Zentzu bikoitzarekin, ondoren beste ustiategi batzuetan gizendu daitezkeen animaliak ekarriz eta EAEko esnetarako behi-azienden ustiategietan okelagatiko sarrera areagotuz.
(...)
Irakurri dokumentu osoa Etxalde aldizkariaren 12. zenbakiko esteka honetan, 6-8. orrialdeak.
Kintoa, iparraldeko sor marka berria [12 #ETXALDE]
Euskal xerriaren produkzioaren garapen lanak saristatuak izan dira, Kintoa izeneko sor marka sortuko baita ondoko egunetan. Ipar Euskal Herriko laugarren sor marka da hau, Irulegiko arnoa, Ossau- Irati ardi gasna eta Ezpeletako biperraren ondotik.
Frantziako sor markak kudeatzen dituen INAO egiturak Kintoa sor markaren sortzea onartu dute azaroaren 24ko batzordean Parisen. Aldudeko ibarretik (Baxe Nafarroa) abiatu da produkzioa, euskal xerri arraza desagertzekotan zela 80 hamarkadan. 1995tik goiti, gelditzen ziren abereekin abiatu zen garapen lana eta gaurregun Kintoa izeneko haragiak eta urdaiazpikoak fama ederra dute, kontsumitzaile eta jatetxeen galdea laborarien eskaintza baino azkarragoa delarik. Frantzia mailan, sor marka baten sortzea prozedura luze eta konplikatua da, kalitateko zigiluetan zorrotzena baita, bai jatorriaren justifikazio aldetik, bai ekoizpen eta transformazio arauen aldetik. Sor markaren eskuratzeko galdea 2001ean egin zen eta 14 urtez aztertu da baimendu aintzin.
Bi arautegi onartu ditu INAOk, bat haragi freskoaren ekoizpenarentzat, bestea urdaiazpikoarentzat. Euskal Xerri sailan 80 bat eragile badira gaurregun: 75 ekoizle (sortzaile edota gizentzaile) batzuk transformazioa ere daramatenak, hiru transformatzaile, Aldudeko urdaiazpikoen idortzeko tresna kolektiboa eta Garaziko hiltegia. 2014an, 2600 xerri transformatu dira, hots 300 T, eta 5200 urdaiazpiko ekoiztu.
Kintoa sor markan izaiteko euskal xerri arraza hutsean lan egin behar da, hazkuntza kanpoan eramaiten da, pentze eta oihan pean, 40 xerriko taldeak izanez gehienez, eta 35 xerri hektara bakoitz gainditu gabe. Xerrien janariak ez du transgenikorik onartzen. Hamabi eta 24 hilabete artean hiltzen dira xerriak, 100 kilo gutienez dituela kanalak. Urdaiazpikoak 10 kilo gutienez behar ditu idortu aintzin eta 16 hilabetez gutienez idortzen da.
[12 #Elikaherria | 20 Orr.]
DO Beaufort, lurraldeari lotutako ekoizpenaren eta eraldaketaren antolaketa kolektiboa
Etxaldek antolatutako bidaia honen helburua DO Beaufort eta bertako ekoizleak bisitatzea eta ezagutzea izan da.
Orientazio Departamentuaren garapena arrakastatsua izan da, sektorea biziberritzeko gakoak, antolaketa kolektiboa, produkzioaren kontrola, sektoreko ordainsaria, ekoizleei ordaindutako esne litroko prezioa Euskadiko ekoizleek jasotzen dutena baino askoz handiagoa izanik... Horrek guztiak are garrantzi handiagoa du gaur egungo testuinguruan, esne-kuotak desagertu egin baitira eta ekoizpena deslokalizatu egin baitaiteke, mendiko eremuetako ekoizpenei nabarmen eraginez. Nahiz eta Nekazaritza Politika Bateratuaren (NPB) egungo esparru negatiboa aldatu egin behar den, adibide batzuek erakusten dute ekoizleen konpromiso kolektiboa dagoenean posible dela nekazaritzako eta abeltzaintzako ekoizpen iraunkorra eta errentagarria mantentzea.
Frantziako Alpeetako Savoierako bidaia 2015eko ekainaren 29tik uztailaren 3ra egin da, eta adibide horietako bat bertatik bertara ezagutzeko balio izan du, kasu honetan esnetarako behien kasuan, Beaufort Gaztaren Jatorri Deituraren esparruan.
Bidaian Euskal Herriko baserritarrek eta Kantauri itsasoko beste leku batzuetako baserritarrek hartu dute parte. Bizkaia Esnea Kooperatibako pertsonak ere izan ditugu, antolaketa kolektiboak gaur egungo testuinguruan duen garrantzia dela eta, eta, ildo horretan, Beaufort Jatorrizko Deituraren moduko proiektu batek, lurraldeari erabat lotuta dagoenak, ekarpen handia egin dezake. Karrantzako Udaleko ordezkari batek ere parte hartu du.
Bisiten ibilbidean Beaufort en Albertvilleko AOC sindikatuarekin (Jatorri Deitura), Beauforteko esne-kooperatibarekin, Beauforteko Defentsa Batasuneko presidente Ibon Bochetekin, Beaufort Ekoizleen Batasunarekin eta Beaufortain Kooperatiba Esnekien Elkartearekin bildu da. Mendiko larreen kudeaketa ezagutzea ekoizleen aldetik, Ibon Bochet kasu, eta larreen kudeaketa kolektiboko sistemak ezagutzea, Cormet d 'Arêcheseko Pichu Planeko (1.945 m) artzaintza-sozietate kooperatiboa ezagutuz. Savoie eskualdeko Confederation Paysanneko kide diren hainbat ekoizleren ekoizpenak ere bisitatu dira, bisitekin batera.
Bereziki eskertzekoa da Manon, Savoie eskualdeko Confederation Paysanne-n lan egiten duen teknikaria, itzulpengintzan laguntzen egindako lan eskergarengatik.
Irakurri artikulu osoa Etxalde aldizkariaren 7. zenbakiko esteka honetan, 6-7. or.
