Makrogranjen aurkako Nafarroako Plataformak atzo, apirilak 22, Lurraren Mundu Eguna, eremu kalteberetan etxaldeen moratoria eskatu zuen, "nitratoen maila eremu ez-kalteberatzat hartzeko ezarritako balioetara jaitsi arte".

Plataforma horrek Reas Navarra, Greenpeace, 3R, EHNE, Sustrai Erakuntza edo Etxalde bezalako erakundeak biltzen ditu, eta ohartarazi du Nafarroan gutxienez bederatzi planta biometanizatzaile proiektu berri daudela, gaur egun dauden hirurei gehitzen zaizkienak. "Planta horiek abeltzaintzako mindak eta beste industria-hondakin organiko batzuk biltzen dituzte, prozesatzeko eta biogasa sortzeko. Behin eragiketa hori amaituta, ia hondakin likido (digestato) kopuru bera desegiten da berriro, eta eremuetara isurtzen dira berriro. Hori jatorrian zuten nitrato-kantitatea murriztu gabe egiten da, eta, beraz, berriro gehitzen zaizkio nitrato gehiago lurrari".

"Eta hori guztia gutxi balitz –azpimarratu du–, nekazaritza industrialaren hedapen geldiezina eta jasanezina gehitu behar da, ongarri kimiko asko erabiltzen baititu, eta nitratoak dira horien osagai nagusiak". Nafarroako landetako nitratoen kutsaduran abeltzaintza industrialaren eragina frogatuta dago. Hori, batez ere, izaera industrialeko abeltzaintza-ustiategien neurrigabeko hazkundearen ondorio da; izan ere, azken urteotan 40 proiektu berri edo zabaltze-proiektu baino gehiago zenbatu dira Nafarroan.

Plataformaren arabera, "hainbestekoa da Nafarroako nekazaritza eta abeltzaintza industrialaren hedapenarekin lotutako kutsaduraren eragina, Nafarroako Gobernua nitratoek kutsatzeko arriskua duten eremu gisa izendatutako lur-azalera zabaltzera behartzen baitu". Ebroko Plan Hidrologikoa egiteko esparruan, Ebroko Konfederazio Hidrografikoak berak ohartarazi du "bere mugapeko nitratoek eragindako kutsadura gehienak abeltzaintzako isurketek eragiten dituztela".

"Aire zabaleko zabortegiak"

Ohar batean, Plataformak ziurtatu duenez, "gure auzolandegiak aire zabaleko zabortegi erraldoi bihurtzen ari dira, eta bertan barreiatzen dira bai Nafarroako abeltzaintza-haztegi industrialetako hondakinak (txerriak, bereziki), bai biometanizazio-planta erraldoietako digestatoak, zeinak, gainera, beste autonomia erkidego batzuetatik datozen materia organiko guztiak jasotzen baitituzte". Nekazaritzako lurzoruan nitratoak gehitzeak akuiferoen eta azaleko eta lurpeko uren egungo kutsadura larriagotuko du iragazketaren bidez, "osasun publikoa arriskuan jarriz".

Plataforma kezkatuta agertu da Nafarroan nitratoek kutsatzeko arriskua duten eremuen bilakaera progresiboarekin. 2002. urtetik, Zona Kalteberak izendatzeko lehenengo urtetik, proposatutako neurri guztiak "ez dira nahikoak izan".

Nekazaritzako iturrietatik eratorritako nitratoek sortutako uren kutsadura lausoa jasan dezaketen eremuen izendapena berrikusten duen Foru Dekretuaren proiektua jendaurrean dago gaur egun. "Beldur ginen bezala, 2020. urtearen aurrekoa ordezkatuko duen proiektu berria 4 eremu kalteberatik (99.259 hektarea kutsatu) 12 eremutara (247.854 hektarea kutsatu) igarotzen da, eta horietatik % 65,52 ureztatzekoak dira".

Luzamendua

Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentuari "neurri osagarri zorrotzagoak" hartzeko eskatu dio, besteak beste, zona kalteberetan etxaldeen moratoria deklaratzeko, nitrato-maila kalteberak ez diren eremutzat hartzeko ezarritako balioetara jaitsi arte.

Arauak Nafarroako zein eremutan dauden gehiegizko nitratoak kutsatutako lur gaineko edo lurpeko urak zehaztuko ditu. Besteak beste, zonakatze berriak eragina izango du nekazaritza-eremuetan isur daitezkeen biometanizazio-landareen minden eta digestatoen gehieneko kopuruan. "Gure nekazaritza-paisaian horrelako industria-azpiegiturak ugaritzen ari direnez, arauak ustiategi horien garapena baldintzatu beharko luke, Nafarroan neurriz kanpo hazten ari baitira".