LAB, ESK, Steilas, EHNE, CGT Nafarroa sindikatuek eta Etxalde mugimenduak euskal lantokietan gertatzen ari diren lan heriotzak salatu dituzte aurten ere. Atzo, Laneko Segurtasun eta Osasunaren Nazioarteko Egunean, mobilizazioak egin zituzten Iruñean eta Donostian lan-istripuak lan-baldintza txarren ondorio zuzenak direla salatzeko.

Donostian, iaz lan-istripuz hildako langileen oroitzapena Kontxako hondartzan gertatu zen. Bertan, aterki beltzak eskuetan zeramatzaten pertsona talde batek lan-istripuen bi zifrak osatu zituzten, hau da, 64. zenbakia.

Horren aurrean, pankarta bat zabaldu zuten, ‘Apirilak 28. Laneko segurtasun eta osasunaren nazioarteko eguna. Eta lanean hildakoak enpresaburuak balira? Eta lanean hildakoak empresariak balira’.

Iruñean, ekintza deigarri bat egin zuten Sarasate pasealekuan, iaz 64 langile lan-istripuetan hil baitziren. Nafarroako Jauregiaren eta Lan Ikuskaritzaren aurrean, lurrean etzanda hildako langileak irudikatu zituzten.

Bi mobilizazio horietan, patronalak lan-istripuen aurrean erakusten duen moral bikoitza eta gizatasun falta salatu zituzten. 2024an 64 langile hil ziren Euskal Herrian eta 100.000 pertsonak lan-istripuren bat izan zuten.

Bi mobilizazioetan parte hartu dutenek azpimarratu dute egoera larri hau ekidin daitekeela eta saihestu egin behar dela, baina kritikatu dute patronala eta administrazioa ez daudela laneko segurtasunarekin eta osasunarekin konprometituta: patronalak ez ditu segurtasun arauak betetzen eta administrazioak ez ditu betearazten.

Laneko absentismo faltsua

Enpresen gizatasun falta salatu dute: "Langileok gaixotu, lesio larriak izan edo hiltzen garen bitartean, enpresarien kezka da irabaziak handitzen jarraitzea absentismoaren ideia erabiliz". Sindikatuen eta Etxalderen arabera, hain zuzen ere, enpresen jokabideek eragiten dute absentismoa, baita hain ondorio larriak dituzten gaixotasunak eta lan-istripuak ere.

Garbiñe Aranburu LABeko koordinatzaile nagusiak "patronalaren iruzurra" salatu du, eta gogor hitz egin du iazko 100.000 lan-istripuen inguruan, "enpresarien zuhurtziagabekeria kriminala" deitoratuz. "Zer gertatuko litzateke hildakoak enpresaburuak balira?", galdetu du Aranburuk, eta gaineratu du Euskal Herrian absentismoaren eragile nagusia patronala dela. Horren atzean dauden arrazoiak aipatu ditu: "Prebentzioari eta laneko gaixotasunei buruzko araudia ez betetzeak eragindako istripuen indize handia, gehienak ez baitira onartzen, bereziki sektore feminizatuetan".

Halaber, kritikak egin dizkie Eusko Jaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuari, patronalaren jarrera ontzat emateagatik. "Lan-osasunerako eskubidea bermatzea lehentasuna izan beharko litzateke edozein gobernurentzat", adierazi du. Neurriak eskatu ditu enpresen zigorgabetasunarekin amaitzeko, besteak beste, zigorrak ezartzea eta lan-ikuskaritza propioa sortzea.

Jon Altuna Euskal Herriko Garraiolarien sindikatuko ordezkariak salatu duenez, batez beste, gutxienez garraiolari bat hiltzen da hilero: "Iaz 14 garraiolari hil ziren. Aurten, lehenengo lau hilabeteetan, 8 dira jada Euskal Herrian hildakoak, bikoitza, alegia". Heriotza horien atzean sektoreko lan-baldintza eskasak daudela adierazi du. Gainera, hildako pertsona gehienak erretiratzeko adinetik gertu zeudela eta bihotzekoak lanbide horretan ohikoak direla nabarmendu du: "Ez dago garraiolari gazterik, eta jardunean jarraitzen dutenak, adinarekin, istripuak eragin ditzakeen arreta edo kontzientzia galtzearen eraginpean daude".

LAB, ESK, Steilas, EHNE, CGT Nafarroa eta Etxaldek langileen lan-osasuna eztabaida politikoaren eta politika publikoen erdigunean jartzea eskatu dute, prebentzio-neurriak betetzeko exijituz. Lan-osasuneko irizpideak enpresa-irizpideen gainetik jarri behar direla nabarmendu dute.